Procedura SMS-PW-17 narzędzie systemu bezpieczeństwa czy regulacji rynku?
Geneza procesu bezpieczeństwa
Specyfika funkcjonowania kolei od samego początku wymuszała na prekursorach tej formy transportu lądowego stosowanie najróżniejszych instrukcji i przepisów określających zasady budowy, eksploatacji i prowadzenia ruchu. W transporcie kolejowym, podobnie jak w górnictwie, mimo postępu technicznego i nowoczesnych metod zarządzania, większość przepisów i zasad bezpieczeństwa była pisana krwią ludzi, którzy zostali poszkodowani lub zginęli w katastrofach lub wypadkach.
Każdy kraj przez dziesiątki lat istnienia kolei na swoim terenie wypracował bardzo wiele szczegółowych przepisów precyzyjnie określających zasady funkcjonowania kolei, uwzględniając lokalną specyfikę i stosowane rozwiązania techniczne. W jednych krajach część wymagań w określonych obszarach była ostrzejsza, w i innych łagodniejsza, co było związane przede wszystkim z bardziej lub mniej tragicznymi zdarzeniami z przeszłości oraz stosowanymi rozwiązaniami technicznymi np. w zakresie prędkości, nacisków na tor, skrajni, zasilania, sterowania, sygnalizacji etc. Mimo tych różnic w każdym z państw lub regionów, stosowanie określonej kombinacji wytycznych prawnych i rozwiązań technicznych, dawał zadowalający poziom bezpieczeństwa, będący wypadkową możliwości finansowych i akceptacji społecznej dla poziomu zagrożenia.
Takie rozwiązania spowodowały, że sieć transportu kolejowego na danym terenie stawała się coraz bardziej hermetyczna i nie nadążała za potrzebami rosnącej wymiany handlowej. Stąd z czasem pojawiły się inicjatywy stopniowej unifikacji systemów kolejowych tak, by było możliwe swobodne przemieszczanie się ładunków na bardzo duże odległości bez konieczności czasochłonnego i kosztownego przeładowywania towarów lub pasażerów na granicach państw lub regionów. Stąd pojawiły się takie organizacje jak UIC i OSŻD w ramach których wypracowywano wspólne wytyczne prawne i wymagania techniczne, które miały stopniowo zacząć unifikować różne systemy kolejowe, umożliwiając poruszanie się wagonów po jak największej liczbie krajów. Z czasem wraz z powiększaniem się Unii Europejskiej o kolejne kraje, zaczęła gwałtownie rosnąć wymiana handlowa między sąsiednimi krajami, a tym samym wzrosła presja na jak najpełniejszą integrację wszystkich kolei narodowych. Przyczynił się do niej także dynamiczny rozwój motoryzacji będący głównym konkurentem kolei, który był pozbawiany wielu ograniczeń i barier jakie posiada kolej.
Stąd też już w roku 1991 pojawiła się pierwsza Dyrektywa Rady 91/440/EWG z dnia 29 lipca 1991 r. w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych, mająca na celu stworzenie ram prawnych do powstania rozwiązań technicznych oraz prawnych, umożliwiających wzrost konkurencyjności poprzez pojawianie się nowych podmiotów na rynku, a także swobodny przejazd nie tylko wagonów ale całych pociągów wraz lokomotywą i maszynistami przez granice wielu państw i systemów kolejowych.
Jednakże dla zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa przy wzroście liczby użytkowników korzystających z torów kolejowych konieczne stało się stworzenie ram prawnych, które w skali całej Unii Europejskiej definiowałyby wszystkie procedury i przepisy mające wpływ na bezpieczeństwo, a jednocześnie dawały margines swobody na istnienie różnorodności wynikających z historycznych uwarunkowań systemu kolejowego w każdym z krajów unii.
